Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest niedokrwistością niedobarwliwą, w przebiegu której spadek hemoglobiny jest niewspółmiernie duży w stosunku do obniżania się liczby czerwonych krwinek (często prawidłowej lub nieco poniżej normy). W związku z powyższym wskaźnik barwny jest mniejszy od 1. Krwinki czerwone są mniejsze od normalnych (mikrocyty), wykazują różną wielkość (anizocytozę), różnokształtność
(poikilocytozę) oraz są słabo wypełnione hemoglobiną (ryc. 77). Mielo- gram wykazuje zwykle żywą erytropoezę. Jednakże wobec upośledzonej hemoglobinizacji przeważają postacie niedojrzałe erytroblastów.
Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza polega na podawaniu dwu- wartościowych, dobrze dysocjujących soli żelaza, takich jak siarczan żelaza, glukonian żelaza. Z krajowych preparatów stosujemy: Ferrum Polon (draż. -0,2 Ferrum gluconicum), Ascofer (draż. -0,2 Ferrum gluconi- cum + -0,-02 witaminy C), Ferrum sulfuricum oxydulatum (draż. -0,2). Powyższe środki podajemy w następujących dawkach: niemowlęta
– 2— 3 razy dziennie -0,1, dzieci w wieku 1—3 lat 2 razy dziennie -0,2, dzieci powyżej 3 lat 3—4 razy dziennie -0,2. W leczeniu żelazem pamiątać należy o następujących zasadach:
– 1. Przełom retikulocytowy następuje dopiero po 7 dniach leczenia, a wyraźna poprawa poziomu hemoglobiny — dopiero po 3—4 tygodniach leczenia. Wobec tego badanie składu morfologicznego krwi już po kilku lub kilkunastodniowym okresie stosowania żelaza prowadzi do błędnej oceny wyników leczenia i zbędnego poszukiwania innych środków krwiotwórczych.
– 2. Leczenie żelazem powinno trwać najmniej 2—3 miesiące. Nie należy przerywać leczenia z chwilą uzyskania prawidłowego składu morfologicznego krwi. Po wyrównaniu się poziomu hemoglobiny dochodzi do nasycenia tkanek żelazem i ustępowania objawów sideropenii.
– 3. Należy podawać żelazo między posiłkami, kiedy w żołądku jest najmniej masy pokarmowej. Okazuje się bowiem, że niektóre pokarmy, zwłaszcza bogate w sole i estry kwasu fosforowego, upośledzają wchłanianie się żelaza. Przy stosowaniu dwuwartościowych soli żelaza zbędne jest równoczesne podawanie kwasu solnego. Natomiast korzystne jest kojarzenie żelaza z kwasem askorbinowym, który dzięki swoim własnościom redukującym zapobiega przechodzeniu jedynie wchłanialnych, dwuwartościowych jonów żelaza w nie wchłaniające się jony trójwartościowe (postulat ten spełnia preparat Ascofer).
– 4. U niektórych dzieci mogą wystąpić objawy nietolerancji żelaza w postaci mdłości, uczucia gniecenia w dołku sercowym oraz wolniejszych stolców. Nie rezygnując z dalszego leczenia, należy w takim przypadku przerwać podawanie żelaza na kilka dni, a potem leczenie wznowić, stosując mniejsze dawki. Rzeczywista, uporczywa nietolerancja skłania do podawania żelaza w postaci wstrzykiwań domięśniowych.
Zapobieganie. Należałoby wysunąć postulat, aby każde dziecko w wieku od 3 mies. do 3 lat życia otrzymywało profilaktycznie małe dawki żelaza. Odnosi się to zwłaszcza do wcześniaków, bliźniąt, dzieci matek z niedoborem żelaza w czasie ciąży oraz dzieci wychowywanych w dużych skupiskach dziecięcych (a więc narażonych na częste zakażenia). Zapobiegamy niedoborowi żelaza, wprowadzając wcześnie do diety jarzyny i mięso, jako najbogatsze źródło żelaza.
Komentarze