To samo można powiedzieć o zmianach wstecznych w gruczołach płciowych żeńskich i w ogółe w narządach rodnych kobiety w przypadkach endemicznego kretynizmu, które przypominają do złudzenia zmiany wsteczne w narządach rodnych występujące w niedomodze czynnościowej tarczycy i w zupełnej jej nieczynności.
Jakkolwiek przysadka mózgowa, nadnercza i tarczyca są gruczołami dokrewnymi, których prawidłowe czynności mają największe znaczenie dla narządów rodnych kobiecych, nie można pominąć wpływu innych gruczołów tego układu. Doświadczenia kliniczne wskazują, że w czasie ciąży, porodu i karmienia występują czasem objawy tężyczki w następstwie upośledzenia czynności dokrewnych gruczołów przytarczycowych (tetania maternitatis). Współdziałanie hormonalne jajników i szyszynki mózgowej nie ulega również wątpliwości, jakkolwiek nie mamy niezbitych dowodów doświadczalnych, że jest ujęte w ściśle określone reguły. Za związkiem między jajnikami i grasicą przemawia jej zanik w okresie dojrzewania gruczołów płciowych, a także opóźnianie się pokwitania wskutek przerostu grasicy. Pewne wątpliwości istnieją co do trzustki, chociaż niektórzy badacze (Sartori) opisywali zanik jej wysepek po wytrzebieniu.
Pominąwszy trudny do rozwiązania problem wzajemnego oddziaływania na siebie gruczołów dokrewnych i ich stosunku do ośrodkowego układu nerwowego, należy wziąć pod uwagę, że zagadnienie to wikłają jeszcze bardziej gruczoły, które prócz wydzielin dokrewnych wytwarzają także wydzieliny zewnętrzne, ponieważ czynności te muszą wywierać na siebie pewien wpływ. Takim gruczołem jest trzustka, a pod pewnymi względami i jajniki, które mają nawet dwa narządy dokrewne, tj. pęcherzyk Graafa i ciałko żółte.
Komentarze