Trzecią grupą czynników, które mogą nasilać możliwość wystąpienia ND, są zaburzenia patofizjologiczne związane z chorobą, z powodu której podaje się lek [131. Leki podaje się osobom chorym o różnym Todzaju, nasileniu i wzajemnym powiązaniu czynników patogenetycznych na podstawie danych w dużej mierze wynikających z obserwacji innych grup doświadczalnych (zwierzęta doświadczalne, zdrowi ochotnicy, inne grupy chorych). Poniżej wyliczono ważniejsze zaburzenia patofizjologiczne związane z podstawową chorobą, które mogą przyczynić się do zwiększenia ryzyka ND, a więc ich wczesnego rozpoznania.
Patogenetyczne przyczyny ND – mechanizmy zależne od cech patofizjologicznych choroby, z powodu której podano lek:
– 1. Zaburzenia wchłaniania jelitowego, przecieki kiwi wrotnej – np, marskość wątroby.
– 2. Zaburzenia transportu i dystrybucji leku – dysproteinemia, zmiany układu i objętości przestrzeni organizmu, zmiany ukrwienia narządów, stan czynnościowy barier fizjologicznych.
– 3. Zmiany w reaktywności na lek w chorobach uwarunkowanych genetycznie – np. porfiria.
– 4. Nabyte zmiany w metabolizowaniu leku.
– 5. Wrodzone lub nabyte zmiany wydalania leku – np. miąższowe choroby nerek. '
– 6. Alergia – odczyny miejscowe i uogólnione.
– 7. Następstwa następstw działania leków – np. odczyn Herxheimera.
– 8. Interakcja działania leku z zaburzeniami regulacji homeostazy zależnymi od choroby podstawowej – np, interakcja działania leku z zaburzeniami biochemicznymi.
– 9. Niepożądane działanie typu placebo.
WPŁYW CHORÓB NEREK NA DZIAŁANIE LEKÓW
Istotnym czynnikiem wpływającym na reakcje organizmu na leki jest sama choroba. Zagadnienie to można nazwać patofarmakologią. Choroby, które predysponują do powstawania powikłań polekowych, to przede wszystkim te, w wyniku których zaburzone są czynności wchłaniania, metabolizmu lub wydalania leków.
W uszkodzeniu wątroby często ulega upośledzeniu czynność enzymów mikrosomalnych metabolizujących substancje egzogenne. Powoduje to wzmożone i przedłużone ich działanie.
W niewydolności nerek wydalanie leków jest często zaburzone. Znane są wpływy chorób nerek na losy leków w organizmie.
Choroby o podłożu genetycznym, którym towarzyszy odmienne oddziaływanie na leki (zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi po chlo- rotiazydzie i iurosemidzie porfirię po barbituranach, estrogenach, lekach przeciwpadaczkowych, uspokajających i ogólnie znieczulających hiper- », bilirubinemia po estrogenach, diagnostycznych środkach cieniujących skazy krwotoczne hiperpireksja u chorych z osteogenesis imperiecta poddanych znieczuleniu ogólnemu halotanem i działaniu środków zwiotczających przemijające zwiotczenie mięśni szkieletowych po insulinie, mi- neralokortykosteroidach, epinefrynie i etanolu wyzwalanie .napadów plą- sawicy Huntingtona przez lewodopę i inne) mogą po raz pierwszy ujawnić się po ekspozycji na leki.
Najczęściej ND mają charakter alergiczny. Leki na ogól nie mają właściwości antygenowych, natomiast można je uważać za półantygeny, czyli hapteny, które stają się pełnymi antygenami po połączeniu z białkami organizmu i uruchamiają wytwarzanie przeciwciał ze wszystkimi jego następstwami. Różnice osobnicze w powstawaniu alergii są zawsze znaczne. W przypadku leków ich metabolizm może przebiegać odmiennie. U różnych ludzi, u których powstają metabolity leków w większej ilości, możliwość wystąpienia alergii będzie większa. Gdy grupa leków ma wspólny metabolit, a nie jest to wcale takie rzadkie, np. chinon lub chinonoimina są wspólnymi ?metabolitami dla prokainy, sulfonamidów i kwasu p-aminobenzoesowego, wówczas może dojść do odczynów krzyżowych.
Inny wpływ zaburzeń wywoływanych przez chorobę podstawową na działanie leków ilustruje przykład zmian w działaniu amin katecholo- wych obserwowany w różnych zespołach lub jednostkach chorobowych (tab. 1.7).
Komentarze